Hệ thống tái chế nước trong nuôi trồng thủy sản (Recirculation Aquaculture System – RAS) là công nghệ hiện đại nhất được sử dụng trong việc nuôi ốc hương, đáp ứng các tiêu chuẩn cao cấp để xuất khẩu sang các thị trường khó tính.
Công nghệ nuôi ốc khó tính
Ốc hương (Babylonia areolata) là một loài động vật thân mềm sống dưới biển, có giá trị dinh dưỡng cao. Trong những năm gần đây, việc nuôi ốc hương tại Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ, mang lại hiệu quả kinh tế cao và chiếm tỷ lệ lớn trong ngành nuôi trồng thủy sản.
Trong đó, diện tích nuôi ốc hương của tỉnh Khánh Hòa chiếm 70% diện tích trên toàn quốc. Giá bán của ốc hương thương phẩm hiện nay dao động khoảng 300.000 đồng/kg.
Mặc dù việc nuôi ốc hương đang thu hút sự quan tâm, nhưng hiện nay hầu hết người dân nuôi ốc hương theo cách tự phát, phụ thuộc vào tự nhiên và chưa kiểm soát được quá trình nuôi.
Thức ăn tổng hợp cho ốc hương vẫn còn hạn chế, thường sử dụng thức ăn từ tôm cá, nhuyễn thể tươi hoặc đông lạnh, nhược điểm là giá cả cao, không ổn định, không đảm bảo nguồn cung; hệ số sử dụng thức ăn cao, không kiểm soát được dịch bệnh, thời gian bảo quản ngắn, chưa cân đối về dinh dưỡng và gây ô nhiễm môi trường.
Nhóm nghiên cứu tại Viện Nghiên cứu Nuôi trồng thủy sản III đã phát triển công trình nuôi ốc hương trong hệ thống tuần hoàn bao gồm các bể nuôi xây dựng từ bê tông cốt thép chắc chắn, được trang bị hệ thống lọc cơ học kết hợp với lọc lắng ly tâm (loại bỏ chất thải >75µm), lọc trống (loại bỏ chất thải >40 µm), lọc sinh học MBBR (vi sinh di động – hạt nhựa), cùng với các thiết bị phụ trợ như máy bơm ly tâm, máy tạo oxy và loại bỏ CO2, cũng như máy diệt khuẩn UV để khử trùng.
Ốc hương sống dưới đáy cát và chỉ bò lên mặt cát để tìm thức ăn. Vì vậy, việc làm sạch cát nuôi – môi trường sống của ốc là rất quan trọng.Để đáp ứng yêu cầu này, nhóm nghiên cứu đã chọn lựa kiểu đáy bể 1 tầng 2 lớp: Sắp xếp hệ thống ống thoát nước dưới đáy bể, trên các ống thoát nước có khoan lỗ tròn ở hai bên, đường kính lỗ khoảng 2 mm, khoảng cách giữa các lỗ là 40 cm, khoảng cách giữa các ống là 40 cm, để đảm bảo nước vào bể nuôi dễ dàng và đồng đều ở mọi vị trí.
Trên đáy bể được phủ một lớp san hô dày 2 mm (che phủ ống thoát), đặt một lớp lưới nhựa mắt cáo để giữ cho nền đáy và một lớp lưới siêu mịn để ngăn cát. Trên bề mặt của lớp lưới, rải một lớp cát mịn dày 3 cm để tạo môi trường sống cho ốc.
Xây dựng công thức thức ăn
Hệ thống tuần hoàn nước được thiết kế để hoạt động theo chu trình chảy xuôi và chảy ngược định kỳ nhằm cải thiện khả năng xử lý chất thải. Trong quá trình chảy xuôi, nước từ hệ thống lọc được đưa vào bể nuôi từ trên xuống dưới, đi qua lớp cát và san hô để loại bỏ chất thải trong nền đáy.
Dự án đã nghiên cứu và phát triển công thức thức ăn phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng của ốc hương. Kết quả thử nghiệm cho thấy mật độ nuôi lý tưởng cho hệ thống tuần hoàn là 2.000 con/m2.
Hệ thống bể nuôi, lọc cơ học và lọc sinh học có thể đáp ứng nhu cầu nuôi với năng suất thu hoạch 12 kg/m2, tái sử dụng nước trên 80%. Lượng chất thải được kiểm soát chặt chẽ trước khi xả ra môi trường.
Mô hình nuôi ốc hương trong hệ thống tuần hoàn đã được triển khai tại Công ty Cổ phần Khoa học công nghệ thủy sản Khánh Hòa, với diện tích nuôi 1.000 m2, năng suất 12 kg/m2 và sản lượng 12 tấn/vụ.
Thịt ốc hương nuôi trong hệ thống tuần hoàn đáp ứng các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, không chứa kháng sinh hoặc hóa chất, phù hợp để xuất khẩu. Mô hình này giúp giảm rủi ro cho người nuôi và mang lại hiệu quả kinh tế cao, lợi nhuận đạt trên 250 triệu đồng/vụ (5 tháng).
Kết luận
Hệ thống tái chế nước trong nuôi trồng thủy sản (Recirculation Aquaculture System – RAS) là công nghệ hiện đại nhất được sử dụng trong việc nuôi ốc hương, đáp ứng các tiêu chuẩn cao cấp để xuất khẩu sang các thị trường khó tính. Việc áp dụng công nghệ RAS trong nuôi ốc hương không chỉ giúp cải thiện chất lượng sản phẩm mà còn tối ưu hóa quá trình nuôi và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Nhờ vào hệ thống tuần hoàn nước thông minh, việc kiểm soát chất lượng nước và quản lý chất thải trong quá trình nuôi đã được nâng lên một tầm cao mới. Điều này giúp người nuôi có thể kiểm soát được môi trường sống của ốc hương một cách hiệu quả, từ đó tạo ra sản phẩm cuối cùng an toàn vệ sinh và đạt chuẩn xuất khẩu.
Việc xây dựng công thức thức ăn phù hợp và nghiên cứu về dinh dưỡng cho ốc hương cũng đóng vai trò quan trọng trong quá trình nuôi. Nhờ vào sự kết hợp giữa công nghệ hiện đại và kiến thức khoa học, người nuôi có thể cung cấp thức ăn chất lượng cao, đảm bảo sức khỏe và tăng trưởng tốt cho ốc hương.
Mô hình nuôi ốc hương trong hệ thống tuần hoàn đã được chứng minh là hiệu quả với năng suất cao và chất lượng sản phẩm tốt. Điều này mở ra cơ hội phát triển ngành nuôi trồng thủy sản bền vững, góp phần vào sự phát triển kinh tế xã hội của địa phương cũng như cả nước.
Với những ưu điểm vượt trội mà công nghệ RAS mang lại, việc áp dụng hệ thống này trong nuôi ốc hương không chỉ giúp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn tạo ra cơ hội kinh doanh lớn cho người nuôi. Đồng thời, việc bảo vệ môi trường và tài nguyên tự nhiên cũng được đặt lên hàng đầu, đảm bảo sự phát triển bền vững cho ngành nuôi trồng thủy sản.
Với sự phát triển không ngừng của công nghệ và sự chuyển đổi của ngành nuôi trồng thủy sản, việc áp dụng hệ thống RAS trong nuôi ốc hương sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ trong tương lai, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của thị trường và đưa ngành nuôi trồng thủy sản Việt Nam vươn tầm thế giới.